PM Kisan Samman Nidhi Yojana 2024 नोंदणी कशी करावी, आवश्यक कागदपत्रे

प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (PM Kisan Samman Nidhi Yojana) ही भारत सरकारने सुरू केलेली योजना आहे ज्याचे उद्दिष्ट रु. पर्यंत किमान उत्पन्न समर्थन प्रदान करणे आहे. सर्व लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना प्रतिवर्षी 6000 रु.

PM-KISAN योजना योजना रु.चा आर्थिक लाभ देते. सर्व जमीनधारक शेतकरी कुटुंबांना वार्षिक 6000. ही रक्कम रु.च्या तीन समान हप्त्यांमध्ये देय आहे. दर चार महिन्यांनी प्रत्येकी 2000.

PM Kisan Samman Nidhi Yojana चे उद्दिष्ट

शेती हा भारताच्या अर्थव्यवस्थेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे आणि शेतकरी हा समाजातील प्रमुख घटकांपैकी एक आहे. तथापि, देशातील शहरी आणि ग्रामीण भागात प्रचलित असलेल्या सामाजिक-आर्थिक असमानतेमुळे, शेतकरी समुदायांना अनेकदा आर्थिक समृद्धीशी संघर्ष करावा लागला आहे. या समस्येने स्वातंत्र्यानंतर भारताच्या लोकसंख्येच्या अधिक महत्त्वाच्या भागाला त्रास दिला आहे.

केंद्र आणि राज्य सरकारांनी अशा समुदायांना उन्नत करण्यासाठी अनेक उपक्रमांद्वारे ही सामाजिक आणि आर्थिक चिंता दूर करण्यासाठी अथक प्रयत्न केले आहेत. या समुदायांना मदत करण्यासाठी भारत सरकारने 2018 मध्ये पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना सुरू केली होती.

भारत सरकारने 9 ऑगस्ट 2020 रोजी या योजनेंतर्गत सहावा हप्ता जारी केला, ज्यामुळे जवळपास 8.5 कोटी शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचला. त्याच्या उद्दिष्टांनुसार, या उपक्रमाचा भारतातील अंदाजे 125 दशलक्ष शेतकऱ्यांना, विशेषत: किरकोळ किंवा लहान उंचीच्या शेतकऱ्यांना फायदा होण्याचे उद्दिष्ट आहे.

PM Kisan Samman Nidhi Yojanaचा इतिहास

2018 मध्ये, तेलंगणा सरकारने Ryuthu Bandhu योजना सुरू केली. या उपक्रमांतर्गत, या राज्य सरकारने शेतकऱ्याची शेतीतील गुंतवणूक वाढवण्यासाठी वर्षातून दोनदा ठराविक रक्कम वितरित केली. या उपक्रमाचा शेतकऱ्यांना थेट फायदा झाल्यामुळे त्याची सर्वत्र ओळख आणि प्रशंसा झाली.

याच अनुषंगाने, भारत सरकारने देशभरातील शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देण्यासाठी समान शेतकरी गुंतवणूक समर्थन योजना सुरू केली. प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना 1 डिसेंबर 2018 रोजी लागू झाली. सरकारच्या सुरुवातीच्या घोषणेनुसार, या योजनेसाठी दरवर्षी 75000 कोटी रुपयांचे वाटप केले जाईल.

PM Kisan Samman Nidhi Yojanaची वैशिष्ट्ये

या योजनेच्या काही प्रमुख वैशिष्ट्यांवर खाली नमूद केलेल्या पॉइंटर्समध्ये चर्चा केली आहे:

इन्कम सपोर्ट

या योजनेचे प्राथमिक वैशिष्टय़ म्हणजे शेतकऱ्यांना मिळणाऱ्या किमान उत्पन्नाचा आधार. प्रत्येक पात्र शेतकरी कुटुंबाला संपूर्ण भारतभर दरवर्षी रु.6000 मिळण्यास पात्र आहे. मात्र, रक्कम एकाच वेळी वितरित केली जात नाही.

त्याऐवजी, ते तीन समान हप्त्यांमध्ये विभागले गेले आहे आणि चार महिन्यांच्या अंतराने पूर्ण केले आहे. अशा प्रकारे, प्रत्येक शेतकऱ्याला दर 4 महिन्यांनी 2000 रुपये मिळतात. लाभार्थी ही रक्कम अनेक कारणांसाठी वापरू शकतात. प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेची मार्गदर्शक तत्त्वे कोणत्याही वापरावरील निर्बंध स्पष्टपणे परिभाषित करत नाहीत.

निधी

PMKSNY ही भारत सरकार प्रायोजित शेतकरी समर्थन योजना आहे. त्यामुळे त्याचा संपूर्ण निधी भारत सरकारकडून येतो. सुरुवातीला, या उपक्रमासाठी खर्च करण्यासाठी दरवर्षी रु.75000 कोटी राखीव ठेवण्याची घोषणा केली.

याने 9 ऑगस्ट 2020 रोजी योजनेच्या लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये थेट लाभ हस्तांतरण किंवा DBT द्वारे नवीनतम हप्त्यात रु. 17,000 कोटी वितरित केले.

ओळख जबाबदारी

निधी देण्याची जबाबदारी GOI ची असताना, लाभार्थ्यांची ओळख त्याच्या कक्षेत नाही. त्याऐवजी, ही राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेश सरकारांची जबाबदारी आहे.

या योजनेचा लाभ कोणत्या शेतकरी कुटुंबांना होईल हे ही सरकारे ओळखतील. येथे, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की पीएम किसान सन्मान निधी योजनेच्या व्याख्येनुसार, शेतकरी कुटुंबात पती, पत्नी आणि अल्पवयीन मुले किंवा मुले यांचा समावेश असावा.

पीएम किसान सन्मान निधी पात्रता निकष

या सरकारी योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यातील पात्रता निकष. या निकषांमध्ये पात्र असलेली शेतकरी कुटुंबे या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात:

• लहान आणि अल्पभूधारक शेतकरी PMKSNY साठी पात्र आहेत.
• ज्या शेतकरी कुटुंबांकडे शेतीयोग्य जमीन आहे ते या योजनेच्या लाभांसाठी अर्ज करू शकतात.
• लाभार्थी हा भारतीय नागरिक असावा.

यासोबतच, ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागातील शेतकऱ्यांना प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेंतर्गत नावनोंदणी करता येईल. तथापि, त्याची मार्गदर्शक तत्त्वे त्याच्या लाभार्थी यादीतून विशिष्ट श्रेणीतील व्यक्तींना वगळतात.

PMKSNY मधून कोणाला वगळण्यात आले आहे?

सर्व शेतकरी पीएम किसान योजनेअंतर्गत आर्थिक मदत घेऊ शकत नाहीत. लोकांच्या या श्रेणींचा खाली उल्लेख केला आहे –

1. कोणताही संस्थात्मक जमीनधारक या उपक्रमासाठी अपात्र आहे.
2. खालील निकषांची पूर्तता करणारी एक किंवा अधिक सदस्य असलेली शेतकरी कुटुंबेही पात्र ठरणार नाहीत:

• संवैधानिक पद धारण केलेल्या किंवा धारण केलेल्या व्यक्ती.
• ज्या व्यक्ती कोणत्याही सरकारी मंत्रालय, विभाग किंवा कार्यालय आणि त्याच्या फील्ड युनिटमध्ये कर्मचारी आणि/किंवा अधिकारी म्हणून सेवा करत आहेत किंवा सेवा करत आहेत.
• सरकारच्या अंतर्गत कोणत्याही केंद्रीय किंवा राज्य सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रम (PSU) आणि स्वायत्त संस्थांमध्ये अधिकारी किंवा कर्मचारी म्हणून काम केलेल्या व्यक्ती.
• स्थानिक स्वराज्य संस्थांचे नियमित कर्मचारी.
• केंद्र आणि राज्य सरकारचे विद्यमान आणि माजी मंत्री.
• लोकसभा आणि राज्यसभेचे विद्यमान आणि माजी सदस्य.
• राज्य विधानसभा आणि राज्य विधान परिषदांचे विद्यमान आणि माजी सदस्य.
• जिल्हा पंचायतीचे कोणतेही विद्यमान किंवा माजी अध्यक्ष.
• कोणत्याही महानगरपालिकेचे विद्यमान व माजी महापौर.

3. मागील मूल्यांकन वर्षात (AY) आयकर भरलेली कोणतीही व्यक्ती किंवा तिचे/तिचे कुटुंब प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना प्राप्त करण्यास पात्र नाही.
4. सेवानिवृत्त किंवा सेवानिवृत्त झालेल्या आणि दरमहा रु. 10,000 किंवा त्याहून अधिक पेन्शन मिळवणारी व्यक्ती आणि तिचे/तिचे कुटुंब या योजनेतून वगळण्यात आले आहे. तथापि, असा पेन्शनधारक बहु-कार्य करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांचा, वर्ग IV किंवा गट डी कर्मचाऱ्यांचा असेल तर ते लागू होत नाही.
5. डॉक्टर, अभियंते, चार्टर्ड अकाउंटंट, वकील आणि वास्तुविशारद यांसारख्या व्यावसायिकांची कुटुंबेही या योजनेसाठी अपात्र आहेत.

पीएम किसान सन्मान निधी योजनेसाठी नोंदणी कशी करावी

• वर नमूद केलेल्या निकषांनुसार या योजनेसाठी पात्र ठरलेल्या व्यक्ती लाभार्थी म्हणून स्वतःची नोंदणी करू शकतात. पीएम किसान सन्मान निधी योजना 2024 नोंदणीसाठी ही प्रक्रिया आहे-
• प्रत्येक राज्य सरकारने PMKSNY नोडल अधिकाऱ्यांची नियुक्ती करणे अपेक्षित आहे. या योजनेसाठी नोंदणी करण्यासाठी व्यक्ती त्यांच्याशी संपर्क साधू शकतात.
• पात्र शेतकरी नोंदणी करण्यासाठी स्थानिक पटवारी किंवा महसूल अधिकाऱ्यांशीही संपर्क साधू शकतात.
  फी भरून कॉमन सर्व्हिस सेंटर्स (सीएससी) द्वारे या योजनेत नावनोंदणी करणे देखील शक्य आहे.

या व्यतिरिक्त, व्यक्ती प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेसाठी त्याच्या समर्पित पोर्टलद्वारे ऑनलाइन नोंदणी देखील करू शकतात. एखाद्याला प्रथम PMKSNY च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल आणि फार्मर्स कॉर्नर विभागात “नवीन शेतकरी नोंदणी” वर क्लिक करावे लागेल.

जे शेतकरी स्व-नोंदणी करतात आणि CSC द्वारे नोंदणी करतात ते शेतकरी कॉर्नर अंतर्गत “स्वयं-नोंदणीकृत/CSC शेतकऱ्यांची स्थिती” पर्यायावर क्लिक करून त्यांची PM किसान सन्मान निधी योजना स्थिती तपासू शकतात.

पीएम किसान सन्मान निधी योजनेसाठी नोंदणी करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे

या योजनेसाठी लाभार्थी म्हणून अर्ज करताना, व्यक्तींनी खालील कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे:

• आधार कार्ड
• नागरिकत्वाचा पुरावा
• जमिनीची मालकी सिद्ध करणारी कागदपत्रे
• बँक खात्याचा तपशील

जर व्यक्ती ऑनलाइन नोंदणी करत असतील तर त्यांना अशा कागदपत्रांच्या स्कॅन केलेल्या प्रती प्रदान कराव्या लागतील.

टीप – पीएम-किसान योजनेचे लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे आधार कार्ड असणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांकडे आधार कार्ड असल्यास ते या योजनेअंतर्गत लाभार्थी म्हणून नोंदणी/नोंदणी करू शकत नाहीत.

पीएम किसान योजनेच्या लाभार्थीची स्थिती कशी तपासायची

आधी सांगितल्याप्रमाणे, GOI तीन हप्त्यांमध्ये वर्षाला रु.6000 ची किमान उत्पन्न समर्थन रक्कम वितरित करते. जर एखाद्या नोंदणीकृत शेतकऱ्याला वेळापत्रकानुसार रक्कम मिळाली नाही, तर ते अशा पीएम किसान सन्मान निधी योजनेची स्थिती ऑनलाइन तपासू शकतात.

Step 1 – PMKSNY अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
Step 2 – फार्मर्स कॉर्नर अंतर्गत “लाभार्थी स्थिती” वर क्लिक करा.
Step 3 – आधार क्रमांक, नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक किंवा खाते क्रमांक प्रविष्ट करा.

वरीलपैकी कोणताही क्रमांक प्रदान केल्यावर, व्यक्ती त्यांच्या पावतीची स्थिती पाहू शकतात.
या योजनेसाठी त्यांच्या गावाच्या लाभार्थी यादीत त्यांचा समावेश आहे की नाही हे देखील व्यक्ती या पोर्टलद्वारे ऑनलाइन तपासू शकतात. यासाठी, एखाद्याने या चरणांचे अनुसरण करणे आवश्यक आहे –

Step 1 – फार्मर्स कॉर्नर अंतर्गत लाभार्थ्यांच्या चिन्हांकित टॅबवर क्लिक करा.

Step 2 – राज्य, जिल्हा आणि उप-जिल्हा, ब्लॉक आणि गाव निवडा आणि अहवाल मिळवा वर क्लिक करा.

त्यानंतर एखाद्या विशिष्ट गावासाठी प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना यादी पाहता येईल. योजनेच्या स्थितीबद्दल हे सर्व जाणून घेणे आवश्यक आहे. ज्या व्यक्तींनी अद्याप नोंदणी केलेली नाही ते रु.चा पुढील हप्ता प्राप्त करण्यासाठी असे करू शकतात. 2000.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

---